donderdag 28 november 2019

Gisteravond was de presentatie van het boek.

Een mooie en sfeervolle avond in de molen/bierbrouwerij in Ravenstein.

Dit blog stopt; de litterae gaan verder op www.stilus.nl/litterae.

zondag 24 november 2019

Marginalia.

Bij de vertaling van de jaarbrieven zijn er interessante zaken op ons pad gekomen, die geen plaats in het boek gekregen hebben. Daar zijn verschillende redenen voor geweest: te omvangrijk of buiten het bestek van het boek vallend.

In de kantlijnen van het manuscript zijn in een andere/latere hand allerlei aantekeningen (marginalia) geschreven. Dit zijn is met name gegevens over de verschillende paters.

Hier staan al deze marginalia bij elkaar.

donderdag 21 november 2019

Jaaroverzicht domus.

Bij de vertaling van de jaarbrieven zijn er interessante zaken op ons pad gekomen, die geen plaats in het boek gekregen hebben. Daar zijn verschillende redenen voor geweest: te omvangrijk of buiten het bestek van het boek vallend.

Ook het missiehuis heeft korte jaarverslagen (met veel meer gegevens over personen dan in de jaarbrieven) te boek gesteld. Deze jaaroverzichten vormen de Annales Domus Missionis Ravenstenianae (...-1865); een bestand van 537 Mb.

Pim Boer heeft een bescheiden selectie vertaald: vertaling en transcriptie.

maandag 18 november 2019

Gymnasium Aloysianum.

Bij de vertaling van de jaarbrieven zijn er interessante zaken op ons pad gekomen, die geen plaats in het boek gekregen hebben. Daar zijn verschillende redenen voor geweest: te omvangrijk of buiten het bestek van het boek vallend.

Gymnasium Aloysianum (1753).

Jaarbrief van 1753:

Het aantal paters missionarissen is tegen het eind van het jaar vermeerderd met één docent die op 27 oktober van ditzelfde jaar het gymnasium opende, waarvoor de doorluchtige keurvorst van de Palts, onze genadige heer, de grondslag had gelegd. In een paar woorden leggen we de bijzonderheden daarover, die het verdienen vermeld te worden, uit.

Het begin van de jaarbrief is gewijd aan het nieuwe gymnasium. En het zijn meer dan "een paar woorden" geworden.

Ook van het wel en wee op het gymnasium hebben de paters verslag gedaan. Dit is de bundel Annales Gymnasii Aloysiani (1752-1879) geworden; een bestand van 280 Mb.

Pim Boer heeft een aantal passages vertaald: vertaling en transcriptie.

woensdag 13 november 2019

Broederschap van de Zalige Dood.

Bij de vertaling van de jaarbrieven zijn er interessante zaken op ons pad gekomen, die geen plaats in het boek gekregen hebben. Daar zijn verschillende redenen voor geweest: te omvangrijk of buiten het bestek van het boek vallend.

Jaarbrief van 1690:

Om de devotie van de aan ons toevertrouwde kudde te bevorderen hebben wij met succes de Broederschap van de Zalige Dood in het leven geroepen en daartoe brochures in de Nederlandse taal laten vervaardigen; hoog en laag hebben zich onmiddellijk voor deze nieuwe militie opgegeven. Ze bloeit vanaf de geboorte en elke dag is er nieuwe aanwas: plattelanders uit de omliggende dorpen op wel een uur gaans komen en masse samen op de derde zondag van de maand om de middagbijeenkomst bij te wonen, waarvoor de kerk eigenlijk te klein is. Ter verfraaiing daarvan zijn er beelden van onze en van andere heiligen gekomen en andere ornamenten.

Hier staat het betreffende boekje: Wegwijzer om zalig te sterven en eeuwig te leven.
Op de titelpagina wordt 1687 als oprichtingsjaar genoemd.
Dit exemplaar uit de bibliotheek van Tilburg University (sign. TFK-A 21 696) is door Tom Gribnau gefotografeerd.

maandag 11 november 2019

Devotie Aloysius Gonzaga.

Bij de vertaling van de jaarbrieven zijn er interessante zaken op ons pad gekomen, die geen plaats in het boek gekregen hebben. Daar zijn verschillende redenen voor geweest: te omvangrijk of buiten het bestek van het boek vallend.

Devotie tot den H. Aloysius Gonzaga van de Societeyt Jesu (1740).

Jaarbrief van 1741:

Het volgende verdient speciale vermelding met betrekking tot de devotie tot Aloysius [...]: ze is optimaal bevorderd door een in de Nederlandse taal uitgegeven boekje waarin één van de missionarissen alles heeft samengevat.
[...]
In elk geval hoorde men uit de mond van zieken die we bijstonden, bij hun eerste contact met een missionaris: “Pater! De heilige Aloysius zal me helpen!”

Jaarbrief van 1772:

[...] de heilige Aloysius. Om diens verering sterk bij andere mensen te stimuleren, heeft hij extra werk verricht door openbare vermaningen en de uitgave van een boekje.

Hier staat het betreffende boekje: Aloysius Van Willigen, Devotie tot den H. Aloysius Gonzaga van de Societeyt Jesu, Ravenstein 1740.
Op de laatste pagina wordt de auteur genoemd: A. V. W. Soc. Jesu.

dinsdag 5 november 2019

Twee kandelaren en reliekhouder.

Bij de vertaling van de jaarbrieven zijn er interessante zaken op ons pad gekomen, die geen plaats in het boek gekregen hebben. Daar zijn verschillende redenen voor geweest: te omvangrijk of buiten het bestek van het boek vallend.

Schenkingsakte van 2 kandelaren en een reliekhouder (4 december 1699).

Jaarbrief van 1699:

De uitrusting van onze kerk werd door de vrijgevigheid van enige aan God gewijde maagden verrijkt met zes zilveren kandelaars en een reliekhouder van de heilige Barbara.

Hier staat de originele schenkingsakte van de reliekhouder (zonnetje) en twee (van de zes) kandelaren. De transcriptie en een Nederlandse hertaling staan hieronder.

Transcriptie:

Wij Andries van den Steen ende Eeverard
Boes Schepenen der stadt Ravensteijn doen
condt, ende tuijgen dat voor ons in eijgener
persoon is gecompareert Joffrou Mectelt van Lith
verclarende te geven ende te vereeren, gelijck
sij uijt eene oprechte ende godtsalige libera-
liteijt geeft ende vereert mits dese aen den
autaer van Sinte Barbara in de parochie-
kerck van Ravensteijn een silvere sonneken
waer in is berustende het reliquie van
Sinte Barbara mit alnoch twee silveren
kandelaren getekent met den Heijlige naem
Jesus, St. Barbara, St. Lucia, begerende dat de
voorschreven twee kandelaren tot een eeuwige memorie
op den voorschreven autaer ter eeren van St. Barbara
zullen gebruijckt worden. dogh bij voorvallende
hoogen festdagen sullen die vooschreven kandelare
oock op den Hoogen autaer, ende op den autaer
van onse Lieve Vrou tot meerder glorie, ende
eere godts gestelt worden, blijvende niet de
min den volkoomen eijgendom van de meer
geseijde kandelaren aen den voorschreven autaer
van Sinte Barbara, mit dese uijtdruckelijcke
condicie, dat niemant, geen opperkerckmeester,
geen pastoor, geen kerckmeester, oock niet de
schutterij van St. Barbara nue, ofterden eeuwige
dagen die voorschreven kandelaren, hetsij een van
Beijden, ofte allen beijden te samen sal
moogen vercoopen, verwisselen, ofte op
eenigerleij maniere vervremden

[bladwachter: ofte verandere]

ofte verandere om wat reedene, [..]vel ofte oorsack
het mochte weese: uitgenomen indien door eenich
ongeluck (het welck godt wil verhoede) den
voorschreven autaer van St. Barbara afgebrant wirde,
ende de schutterij van St. Barbara niet wel
middelen connende bij brengen, om eene niewe
autaer ter eere van St. Barbara op de richte,
als dan sal het den tijdelijcke Heer Pastoor, den
koninck, vendrich ende den vier reegerende
dekens van die voorschreven schutterij gepermiteert
sijn met kennis ende consent van den Heere
opperkerckmeester de voorschreven kandelaren te
vercoopen, ende de coopspenninge te gebruicke
tot opboouwige van den voorschreven autaer precies,
ende niet tot eenige andere eijnde, waeromme
begeert, ende versoeckt de Joffrou comparante
wel erstelijck, dat de voorschreven kandelare neffens
het ander kerckesilver mit alle mogelijcke
voorsichtigheijt, ende sorghvuldigheijt mogen
bewardt worden, ende indien de kandelaren
des niet tegenstande quamen te verongelucke,
ofte den voorschreven autaer daer van berooft te
worden, soo sullen de vriende van Haer com-
parante, nochte oock de voorgenoemde schutterij des
wegen gene actie ofte pretensie maken
connen, maer sulx aen d wonderbare be-
stieringe godts bevoolen laten. ende dese
liberale gifte hebben den Eerwerdige Heer
pastoor, ende kerckmeester, mits gaders den
koninck, vendrigh, ende dekens van de voorschreven
schutterij den danck, ende op condicie als

[bladwachter: boven vermelt]

als boven vermelt aen genomen, ende men
heeft goet gevonden hier van drie eens luijdens
actens tot een eeuwigh bewijs te maken
waer van de Joffrou comparante, ende hare
erfgenamen, een de parochie kerck de tweede,
ende de voorschreven schutterij de derde acte sal
hebben in bewarnis des de orconte heeft
de Joffrou comparante neffens ons schepenen
dese acte betekent Ravensteijn datum 4 december 1699

      Mechtildis Joanna van Lith

      Andries vand. steen schepen

      E Boes schepen

Hertaling:

Wij, Andries van den Steen en Everard Boes, schepenen van de stad Ravenstein, maken bekend en verklaren dat bij ons juffrouw Mechteld van Lith in eigen persoon is verschenen.

Zij heeft verklaard dat zij met dit document uit oprechte en godvrezende vrijgevigheid aan het altaar van Sint Barbara in de parochiekerk van Ravenstein een zilveren zonnetje geeft en vereert, waar het relikwie van Sint Barbara in rust, en ook nog twee zilveren kandelaars die de heilige naam van Jezus, Sint Barbara en Sint Lucia dragen.

Zij wil dat deze twee kandelaars als eeuwige herinnering ter ere van Sint Barbara op het altaar gebruikt gaan worden.

Bij belangrijke feestdagen mogen deze kandelaren ook op het hoogaltaar en op het altaar van Onze Lieve Vrouw geplaatst worden, tot meerder eer en glorie van God.

Maar deze kandelaren blijven toch behoren bij het altaar van Sint Barbara, met de uitdrukkelijke voorwaarde dat niemand (opperkerkmeester, pastoor, kerkmeester of de schutterij van Sint Barbara) nu of in de toekomst deze kandelaren (één van beide of allebei samen) mag verkopen, ruilen of op wat voor manier ook wegnemen of aanpassen om wat voor reden, [..]vel of oorzaak dan ook.

Uitgezonderd is de situatie als door een ongeluk (God verhoede het) het altaar van Sint Barbara afbrandt en als de schutterij van Sint Barbara dan niet het geld bijeen kan brengen om een nieuw altaar ter ere van Sint Barbara op te richten.

Als dit het geval is, mogen mijnheer pastoor (de pastoor op dat moment), de koning, vaandrig en vier dekens-in-functie van de schutterij, in overleg en met instemming van mijnheer opperkerkmeester deze kandelaren verkopen. Het geld van de verkoop mogen ze gebruiken voor de bouw van dit altaar, en niet voor enig ander doel.

Daarom wil en verzoekt de juffrouw in de eerste plaatst dat deze kandelaren, naast het andere kerkzilver, met alle mogelijke voorzichtigheid en zorgvuldigheid bewaard worden. En als deze kandelaren toch kapot gaan of als het altaar ervan beroofd wordt, dan moeten haar vrienden en ook de schutterij daar niet op te reageren of problemen van te maken; ze moeten het overlaten aan de wonderlijke leiding van God.

Deze royale gift hebben de eerwaarde mijnheer pastoor, de kerkmeester en de koning, vaandrig en dekens van de schutterij in dank en met bovenvermelde voorwaarde aanvaard.

Er is overeengekomen hiervan drie eensluidende afschriften op te stellen als eeuwig bewijs. Hiervan zal de juffrouw, en haar erfgenamen, er één, de parochiekerk het tweede en de schutterij het derde afschrift bewaren.

De juffrouw en wij, schepenen, hebben dit afschrift van deze akte ondertekend te Ravenstein op 4 december 1699.

      Mechtildis Joanna van Lith

      Andries van den Steen, schepen

      E. Boes, schepen